HỌ ĐỊNH MƯU MÔ GÌ?
Tô Văn Trường
“Mạnh vì gạo, bạo vì tiền… không phải là chuyện quá mới. Cụ Nguyễn Du đã từng thốt lên: ”…”Có ba trăm lạng, việc này mới xong!”…Nhưng “quan thuế” và “đại gia” công khai vơ vét và chia chác tiền thuế của dân cho “đầy túi tham” giữa “thanh thiên bạch nhật “ thì quả là … chưa từng thấy!
---
Trong thuật ngữ quản trị học có nguyên tắc “không được phép song trùng vai trò quản lý và bị quản lý ở 1 người thuộc 2 cấp phụ thuộc trực tiếp” . Nguyên tắc tối cao của Luật pháp là có thể thỏa mãn tối đa lợi ích của cá nhân, nhóm lợi ích này nhưng không được làm hại đến cá nhân và nhóm lợi ích khác. Bởi vậy, trên công luận đang xôn xao, bàn luận việc thỏa thuận “hợp tác” giữa Petrovietnam thông qua Tổng cục Thuế sẽ có tác động đến các cơ quan nhà nước để sao cho có lợi cho Petrovietnam. Nếu tôi nhớ không nhầm, đây không phải là lần đầu mà trước đây, PetroVietnam đã có hợp tác tương tự với Bộ Tư pháp, hợp tác với Ban tư tưởng văn hóa nhưng lần này có vẻ trắng trợn, như thách thức dư luận xã hội và thể chế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam!?
Nước ta còn nghèo, ngân sách hiện nay còn dựa vào nguồn thu lớn là tiền bán dầu khí. Bởi thế Tổng cục Thuế phải có trách nhiệm đặc biệt quan tâm “chăm sóc” đại gia dầu khí để tận thu cho nguồn ngân sách của nhà nước. Thế mà bây giờ họ tính chuyện “chung chi” trên lưng những người dân nghèo khổ. Ai cũng biết Bác Hồ lúc sinh thời đã có chủ trương giảm thuế hoặc không thu thuế nông nghiệp trong một thời gian nào đó để “dưỡng sức dân”, mặc dù thuế nông nghiệp chẳng được là bao! Nhưng đây là cái lo của Bác, cái tình của Bác đối với đồng bào trong lúc khó khăn. Vậy thì bây giờ 2 “nhà” kia thông đồng với nhau để bớt xén nguồn thu lớn như thế của ngân sách mà chắc chắn là sẽ giảm thuế một khi họ đã ôm hôn nhau thắm thiết trước khi ngồi vào bàn thảo luận để “hợp tác”!
Ở các nước, việc các nhóm lợi ích có quyền thông qua các hiệp hội ngành nghề, tập đoàn, doanh nghiệp để tác động với các chính sách, quyết sách cụ thể nhưng phải trong khuân khổ của luật pháp, thể chế, có hành lang pháp lý để sự tác động vào chính sách được minh bạch, không bị lạm dụng. Các thành viên Chính phủ, đặc biệt là các vị dân biểu luôn tiếp cận, lắng nghe các kênh thông tin đa chiều, tỉnh táo, phân tích đánh giá quyền lợi chung của đất nước và tiếng nói của người dân trong quá trình xây dựng các văn bản pháp quy cũng như khi ban hành văn bản pháp luật để đạt được sự đồng thuận cao trong xã hội.
Ở Việt Nam, các quy trình ngược hay các việc làm lạ đời lại trở thành khá phổ biến ở mọi lĩnh vực, mọi cấp độ khác nhau. Không ít các Thông tư, Nghị định trái ngược với Luật, thậm chí vi phạm cả với Hiến pháp. Xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước thường rất chậm và đi sau quy hoạch của các ngành, các địa phương. Trước đây, Tổng Công ty cao su Việt Nam (nay gọi là Tập đoàn công nghiệp cao su) thỏa thuận riêng với Bộ Tài chính nguyên tắc tính lương theo tỷ lệ doanh số. Đây là việc làm sai về khoa học quản lý kinh tế vì tiền lương là chi phí bỏ ra để có doanh số cho nên khi doanh số âm thì vẫn phải trả tiền lương. May cho ngành cao su là gặp thuận lợi được mùa, được giá nên lương cao ngất ngưởng so với các doanh nghiệp nông nghiệp khác đang hưởng thang lương theo quy định của Bộ Thương binh xã hội và Bộ Tài chính ban hành.
Nhiều người dân có cảm nghĩ, nhiều chủ trương, chính sách của nước ta được đưa ra bị các nhóm lợi ích chi phối, tác động. Minh chứng là các sắc thuế nhập khẩu rất “cảm tính” dẫn đến sự bảo hộ cho sản xuất (ERP- Bảo hộ hữu hiệu) gần như sụp đổ. Nhiều chuyên gia phản bác về tính “hợp pháp“ các câu chuyện lobby của Hiệp hội ô tô Việt Nam, Hiệp hội thép và ngay cả Hiệp hội doanh nghiệp trẻ tiến hành dự án các tập đoàn tư nhân!
Lobby là vận động hành lang, sự cần thiết trong sinh hoạt vận động nghị trường nhưng phải công khai, minh bạch trong khuôn khổ của pháp luật. Ngay các nước tư bản Lobby cũng có nhiều cái dở, nhưng bù lại họ có hệ thống báo chí và giới trí thức luôn “săm soi” vạch ra những cái sai trước công luận để những người đề xuất, người thẩm định, và người ra quyết định có nhiều cơ sở xem xét, đánh giá vì quyền lợi chung của cả cộng đồng. Đấy là Lobby hoạt động trong khuôn khổ Nhà nước pháp quyền. Lobby theo mối quan hệ “móc ngoặc”, phạm pháp, tiếc thay lại đang thịnh hành ở Việt Nam.
Đất nước muốn ổn định và phát triển bền vững theo dòng chảy của thời đại, cần phải gấp rút tu chỉnh lại Hiến pháp 1992. Bài trả lời phỏng vấn Tuần Vietnam của cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An ngày 24/6/2010 về vai trò của nhân dân trong việc phúc quyết và sửa đổi Hiến pháp được đông đảo nhân dân tán thành, ủng hộ rất đáng suy ngẫm. Để các chính sách luôn vì lợi ích của nhân dân, không bị chi phối, tác động vì lợi ích cục bộ của các nhóm lợi ích, phải nâng cao chất lượng “đầu vào” của Ban chấp hành Trung ương, các đại biểu Quốc hội và các thành viên của Chính phủ. Luật Lobby (vận động hành lang), Luật trưng cầu dân ý và quyền thông tin Nhà nước rất cần thiết.
Cần phải cảnh giác trước những “ý kiến tham mưu sắc sảo” những sáng kiến mang lại nhiều lợi ích cho những nhóm lợi ích cục bộ, sẵn sàng hy sinh quyền lợi của đất nước ngày hôm nay và để lại gánh nặng nợ nần cho con cháu chúng ta. Lúc ấy, con cháu của những nhóm lợi ích nói trên ở đâu, có trời mà tìm!
|