Lào xây dựng đập thủy điện Xayaburi:
|
|
“Chúng ta cần chuẩn bị phương án
đối phó với tình huống xấu nhất” |
Lào xây đập thủy điện Xayaburi và việc này sẽ được đưa ra thảo luận ở cấp Bộ trưởng. Không ít câu hỏi được đặt ra. Liệu đây có phải là quyết định xuất phát từ việc cân nhắc tính hiệu quả của con đập, hay chỉ là bước lùi tạm thời mang tính hình thức?
Để trả lời câu hỏi này, ngày 21/4/2011, Thời Đại có buổi phỏng vấn GS.TSKH. Phạm Hồng Giang, Chủ tịch Hội đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Đập lớn Thế giới.
1, Xin ông cho biết giá trị thủy năng của sông Mê Kông?
Mê Kông có chiều dài hơn 4200 km, là con sông dài thứ 11 trên thế giới. Con sông này xuất phát từ cao nguyên Tây Tạng ở độ cao 5000m chảy qua Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. Có thể phân Mê Kông thành 3 đoạn, đoạn thượng du dài gần 2000 km gần như nằm trọn trên đất Trung Quốc, còn được goi là sông Lan Thương. Phần thượng du có đặc điểm rất dốc nên mặc dù chỉ chiếm 13% tổng lượng nước của Mê Kông nhưng nó lại chiếm tới 90% nguồn thủy năng của dòng sông này. Phần trung du của Mê Kông chảy qua Lào, Thái Lan, Campuchia thì ngược lại, tuy chiếm tới 80% lưu lượng nước nhưng địa hình lại tương đối bằng phẳng do vậy giá trị thủy năng mang lại không cao. Khi chảy vào Campuchia, đến Krachê, sông Mê Kông tách thành hai nhánh chảy vào Việt Nam mà chúng ta gọi là sông Tiền và sông Hậu. 90% phần đồng bằng hạ du sông Mê Kông nằm trong lãnh thổ Việt Nam, tại đây địa hình gần như bằng phẳng.
2. Xin ông cho biết tình hình khai thác thủy điện trên dòng Mê Kông, tại sao việc xây dựng đập thủy điện Xayaburi của Lào lại nhận được sự quan tâm của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đến như vậy?
Hiện tại Trung Quốc đã có 14 dự án thủy điện trên dòng chính, họ đã hoàn thành 4 dự án trong đó có đập Cảnh Hồng sát biên giới phía Nam Trung Quốc, giáp với Myanmar. Thái Lan. Ngoài ra còn 6 dự án khác đang trong quy hoạch. Ở phần trung du dự kiến sẽ có khoảng 11 đập sẽ được xây dựng. Trong đó có 9 đập thuộc Lào, còn lại 2 đập khác nằm ở phía Bắc Campuchia. Sở dĩ việc xây dựng đập Xayaburi nhận được sự quan tâm của nhiều nước trong khu vực cũng như trên thế giới bởi đây là con đập đầu tiên trong 11 con đập dự kiến sẽ được tiến hành xây dựng tại phần trung du. Nếu Xayaburi được triển khai thì sẽ trở thành một tiền lệ không tốt trong việc khai thác dòng Mê Kông. Hơn nữa, nếu các đập được xây dựng tại phần trung du Mê Kông sẽ gây ra những tác hại vô cùng to lớn tới vùng hạ du, bởi khu vực này có lưu lượng nước chiếm tới 70% lưu lượng nước tại Mê Kông.
3. Ông đánh giá sao về khả năng đập Xayaburi tiếp tục được xây dựng?
Đập Xayaburi không được tiếp tục xây sẽ là phương án tốt nhất. Tuy nhiên tôi muốn nói rằng, phía Lào quyết tâm rất cao trong việc xây dựng con đập này. Trên thế giới vấn đề khai thác thủy điện cũng luôn tồn tại song song hai khuynh hướng: Tán thành và phản đối. Nhìn lại chúng ta thấy Lào là một trong những quốc gia đang phát triển. Tài nguyên chủ yếu là rừng và thủy điện Mê Kông. Trên thế giới không nơi nào bỏ qua nguồn thủy năng. Nên việc khai thác thủy điện cũng là nguồn lợi lớn và quan trọng của Lào. Vấn đề là phải khai thác nguồn lợi này sao cho hài hòa với lợi ích của các quốc gia khác trong khu vực.
4. Việt Nam nên làm làm gì trong thời gian tới?
Tôi nghĩ chúng ta nên chuẩn bị phương án đối phó với tình huống xấu nhất bởi những tác động khi các đập thủy điện được xây dựng sẽ rất lớn. Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam sẽ đối mặt với những thiệt hại về dòng chảy, thiệt hại về sự thiếu hụt phù xa, về đa đạng sinh học. Cùng với nước biển dâng do biến đổi khí hậu, đồng bằng sông Cửu Long sẽ có nguy cơ nhiễm mặn trên diện rộng và thiếu nước ngọt trầm trọng. Việc ứng phó và thích nghi với những biến động đó cần nhiều thời gian.Chúng ta cần chuẩn bị khẩn trương ngay từ bây giờ để chủ động đối phó với những tình huống xấu nhất trước khi quá muộn.
Đăng Linh – Phạm Hưng
|