TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG
(Tham luận tại Hội thảo ”Đánh giá hiện trạng và
đề suất giải pháp tăng cường quản lý chất lượng
công trình xây dựng”
do Bộ Xây dựng tổ chức ngày 28/4/2009)
KSCC. Hoàng Hiển
 |
|
Trên công trường đập thủy điện Sơn La | Hội Đập lớn Việt Nam
Về công tác quản lý chất lượng công trình, lâu nay chúng ta cũng đã có nhiều lần hội thảo, Nhà nước cũng đã có Nghị định số: 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 (Nghị định 209) và một số văn bản hướng dẫn. Nhưng cho đến nay còn một số vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu.
Đối với mỗi dự án tính hiệu quả được thể hiện ở các tiêu chí :
- Thời gian vận hành an toàn đúng với thời gian hoàn vốn của công trình và không gây mâu thuẫn trong sự nghiệp phát triển kinh tế trong vùng.
- Chi phí cho duy tu bảo dưỡng không vượt quá chi phí đã dự trù.
- Có giá thành rẻ và hiệu quả kinh tế cao.
- Chất lượng công trình đảm bảo đúng theo yêu cầu của thiết kế.
Trong đó tiêu chí chất lượng công trình có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả của dự án. Tình trạng một số công trình chất lượng không đảm bảo đã xảy ra không chỉ ở trong giai đoạn thi công mà ở trong cả giai đoạn lập dự án đầu tư (DAĐT) và thiết kế kỹ thuật. Điều này được thể hiện qua báo cáo tổng kết công tác quản lý chất lượng công trình năm 2006 của Bộ Xây dựng, trong năm có 18 công trình xây dựng bị sự cố hoặc có chất lượng không đảm bảo phải báo cáo về Bộ Xây dựng thì nguyên nhân do khảo sát và thiết kế chiếm tỷ trọng trên 60%, còn 40% là do thi công.
Chúng tôi muốn nêu dưới đây nguyên nhân dẫn đến chất lượng một số công trình kém và biên pháp tăng cường quản lý chất lượng công trình ở từng giai đoạn.
I. Giai đoạn lập DAĐT
Dự án không chất lượng thể hiện ở chỗ không chọn được phương án tối ưu về kỹ thuật cũng như kinh tế. Vậy những những nguyên nhân gì đã dẫn đến những vẫn đề trên:
1- Trước hết về tư vấn.
Khi lập DAĐT tư vấn thiết kế phải làm mọi cách để dự án được duyệt, vì có được duyệt thì mới được thanh toán 100% tiền tư vấn theo quy định, còn nếu không được duyệt thì tư vấn chỉ được thanh toán tối đa là 70%.
2- Về chủ đầu tư.
Đối với một số công trình kết cấu hạ tầng chủ đầu tư là nhà nước, mà một cá nhân nào đó được nhà nước cử ra làm ông chủ, nên chủ đầu tư cũng muốn thôi thúc được duyệt, để nhà nước cấp tiền cho giai đoạn tiếp theo, hoăc khởi công để lấy thành tích chào mừng nhân dịp một ngày gì đó. Có một số công trình trong DAĐT còn rất nhiều tồn tại nhưng tư vấn thiết kế (TVTK) cũng dùng đủ mọi cách bào chữa để cho phép sang giai đoạn sau giải quyết, mà giai đoạn sau thì theo quy định hiện nay TVTK tham gia lập DAĐT sẽ không được tiếp tục làm mà là một tư vấn khác do đấu thầu tuyển chọn.
3- Về cơ chế chính sách cho giai đoạn này.
Cơ chế chính sách được áp dụng cho công tác lập thẩm định và phê duyệt DAĐT còn có một số vấn đề chưa hợp lý, nên có thể dẫn đến một số sản phẩm DAĐT chất lượng chưa cao.
- Trước Nghị định 99, chi phí cho một số công tác này còn chưa hợp lý. TVTK cho giai đoạn này muốn làm tốt để có một sản phẩm như mong muốn phải tốn nhiều thời gian và công sức thì chi phí được hưởng còn chưa phù hợp.
Ví dụ: Trong DAĐT phải lập rất nhiều phương án để so chọn và tìm ra được một phương án tối ưu về kinh tế và kỹ thuât, rồi lại phải lập thiết kế cơ sở cho phương án chọn đó. Còn khi làm thiết kế kỹ thuật (TKKT) thì căn cứ vào thiết kế cơ sở (TKCS) đã được duyệt mà tính toán và lập bản vẽ TKKT đối với công trình có thiết kế 3 bước hoặc lập bản vẽ thi công (TKBVTC) đối với công trình thiết kế 2 bước. Nhưng về chi phí cho 2 công tác này còn có sự chưa hợp lý: Chi phí cho TVTK lập DAĐT chỉ bằng 13.5% chi phí cho TVTK lập TKKT đối với công trình thiết kế 3 bước và bằng 10% đối với công trình thiết kế 2 bước. Mặt khác TVTK lập dự án xong không được tham gia đấu thầu ở giai đoạn thiết kế kỹ thuật.
- Trước đây trong giai đoạn lập dự án (giai đoạn chuẩn bị đầu tư) không phải đấu thầu tư vấn, chi phí tư vấn cho giai đoạn này được tạm coi là đủ, lập xong dự án (DA) nhưng DA không có hiệu kinh tế cao mà không được duyệt thì vẫn được thanh toán 100% tiền thiết kế và khảo sát. Chi phí này được tất toán với nhà nước và coi như chi phí nghiên cứu cho phát triển ngành hàng năm. Mặt khác giai đoạn CBĐT trước đây bắt buộc phải làm theo trình tự từng bước một, từ Quy hoạch, đến NCTKT, và NCKT rồi mới quyết định có đầu tư hay không. Từng bước một đều được thẩm tra xem xét và có quyết định cho phép chuyển tiếp sang bước tiếp theo. Được làm tương đối chặt chẽ như vây nên có thể nói các DA này thường đem lại hiệu quả cao.
- Hồ sơ DAĐT phải giải quyết nhiều vấn đề, phải có nhiều hoặc ít nhất là từ 2 đến 3 PA được tính toán khối lượng và giá thành để so chọn. Các giải pháp kỹ thuật của các phương án phải có tính khả thi và phải được tính toán một cách khách quan để chủ đầu tư so chọn. Để đánh giá được chất lượng hồ sơ DA trước đây chính sách cho phép được thuê một tư vấn độc lập để thẩm tra về mặt kỹ thuật, và có định mức chi phí cho công tác thẩm tra này. Nếu Hồ sơ DA không được thẩm tra đầy đủ thì đương nhiên PA được TVTK chọn chưa chắc đã là PA tối ưu.
Biện pháp để tăng cường quản lý chất lượng giai đoạn lập DAĐT.
Để tăng cường quản lý chất lượng trong giai đoạn lập DAĐT chúng tôi đề nghị như sau:
- Trong mỗi giai đoạn lập DAĐT không được phép chia nhỏ DA thành các hợp phần đầu mối và hệ thống đường dẫn để duyệt.
- Quy định về thành phần nội dung các hồ sơ giai đoạn đầu tư cũng như nội dung về hồ sơ thẩm tra do các Bộ chuyên ngành soạn thảo trên cơ sở phải đáp ứng được yêu cầu về đảm bảo chất lượng. Từ các quy định về thành phần và nội dung đó thông qua Bộ Xây Dựng để quy định các định mức về chi phí cho tư vấn lập và tư vấn thẩm tra. ở các giai đoạn một cách hợp lý
II. Giai đoạn lập hồ sơ TKKT
Vì giai đoạn lập DA làm không kỹ, còn nhiều vấn đề tồn tại phải giải quyết, nhưng tiến độ theo hợp đồng trong đấu thầu bị bên A thúc ép nên kéo theo là chất lượng hồ sơ TKKT cũng không tốt và dẫn đến hậu quả như một số công trình mà các bài tham luận đã nêu. Có một DA hồ chứa trong giai đoạn DAĐT do khảo sát không đầy đủ đã đặt vị trí tràn xả lũ trên một nền đá phong hoá rất mạnh, sang giai đoạn TKKT phải tìm mọi cách để xử lý, nhưng chất lượng vẫn không được hoàn hảo, và tất nhiên tuổi thọ công trình bị rút ngắn.
Ở giai đoạn này chất lượng của TVTK không tốt có phần do chủ dầu tư gây ra. Khi DAĐT đã được duyệt rồi, thông qua đấu thầu tư vấn lập TKKT thì chủ đầu tư chỉ còn quan tâm đến tiến độ mà chủ đầu tư đã yêu cầu trong tham chiếu. Để đáp ứng đươc yêu cầu của chủ đầu tư, nên TVTK nhiều khi bỏ qua một số công đoạn để hoàn thành hồ sơ giao nộp cho bên A, và bên A giao cho TV thẩm tra. Nếu TV thẩm tra làm tốt phát hiện được sai sót của TVTK thì thời gian sửa chữa phải kéo dài. Còn chủ đầu tư lại thúc ép TVTT làm nhanh để kịp cho đấu thầu thi công thì chắc những vấn đề bỏ qua của TVTK thì TVTT cũng không có thời gian mà kiểm tra lại và đương nhiên chất lượng của hồ sơ thiết kế không được như mong muốn. Có điều là những sai sót đó có thể không gây đổ vỡ công trình ngay tức thì mà có thể sau mười năm,hai mươi năm sự cố mới xẩy ra, và lúc đó không còn tìm thấy ai để truy cứu trách nhiệm.
Biện pháp tăng cường quản lý chất lượng giai đoạn lập hồ sơ thiết kế.
Để tăng cường quản lý chất lượng trong giai đoạn này chúng tôi xin kiến nghị như sau:
- Đấu thầu tư vấn lập Thiết kế kỹ thuật tuy hiện nay cho điểm là phù hợp nhưng cần kiểm tra trong quá trình thực hiện của tư vấn. Đã không thiếu các trường hợp hồ sơ dự thầu được kê các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm có bằng cấp cao nhưng khi thực hiện lại không phải các chuyên gia đó mà lại là các kỹ thuật viên bình thường .
- Cần phải có giá sàn cho chi phí tư vấn lập TKKT. Đã có nhiều trường hợp giá dự thầu TVTK bỏ quá thấp chỉ bằng 1/2 giá duyệt thầu để được trúng thầu nhưng sau đó thì làm không đạt chất lượng.
- Trong hồ sơ thiết kế TVTK phải phân định được đúng đắn các bộ phận rất quan trọng, các bộ phận quan trọng và thứ yếu để có những ứng xử phù hợp, nhằm đảm bảo chất lượng tương ứng cho từng bộ phận công trình trong các khâu thiết kế gia công lắp đặt, thi công, và quản lý khai thác, cũng như trong công tác quản lý kỹ thuật, thẩm định và xét duyệt ở các cấp.
III. Giai đoạn thi công
- Ở giai đoạn này chúng ta đã có rất nhiều các quy trình quy phạm nhằm đảm bảo chất lượng thi công các hạng mục công trình, chỉ cần yêu cầu các đơn vị có liên quan chấp hành đầy đủ và nghiêm túc là có thể giảm đáng kể những sự cố đáng tiếc có thể xẩy ra.
- Hiện nay có một vấn đề có thể coi như một hội chứng xấu gây ảnh hưởng gián tiếp nhưng lại rất mạnh mẽ đến chất lượng thi công các công trình đó là bên A giục bên B “đẩy nhanh tiến độ thi công” bất chấp quy trình kỹ thuật, công nghệ. Mục đích của bên A là miễn sao công trình được “khánh thành” vào những dịp lễ để lấy “thành tích”(!). Vì thế đã có không ít công trình mới “khánh thành” một vài tháng đã hư hỏng nặng. Thế mà bên A vẫn “vô sự”. Đã có công trình muốn hoàn thành sớm một năm nhưng rồi gặp sự cố phải sửa chữa và kéo dài thêm một năm so với thiết kế tính toán.
- Chủ đầu tư (bên A) đóng một vai trò cực kỳ quan trọng và có trách nhiệm rất lớn trong việc đảm bảo chất lượng công trình trong thi công. Nhưng hiện nay chủ đầu tư lại coi như mình đứng ngoài cuộc, vì được thuê TV thẩm tra, thuê TV giám sát còn mình chỉ chịu trách nhiệm giải ngân và tiến độ. Đã có ông giám đốc DA chỉ cần lấy kết luận của TV thẩm tra và TV giám sát là nghiệm thu công trình không cần nghiên cứu xem các kết luận đó đúng hay sai Phải chăng đã đến lúc cần có cơ chế chặt chẽ trong việc xây dựng các công trình, mà trách nhiệm của bên A là không nhỏ.
Nghị định 209 về tăng cường quản lý chất lượng công trình đã đề cập đầy đủ mọi vấn đề. Song cơ chế chính sách để áp dụng cho từng chủ thể thực hiện cần phải trên cơ sở thực tiễn mà xem xét lại.
Trên đây là một số suy nghĩ của chúng tôi, xin cám ơn các đại biểu đã quan tâm theo dõi ./.
(www.vncold.vn)
|