Ý kiến đóng góp dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992
Trần Ngọc Hùng
Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng VN
Qua buổi tọa đàm tham gia đóng góp ý kiến của Tổng Hội Xây dựng Việt Nam. Chúng tôi nhận thấy bản dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 lần này đã được chuẩn bị công phu. Các vấn đề quan trọng của xã hội được thể hiện đầy đủ trong các chương, điều của Hiến pháp. Tuy nhiên chúng tôi nhận thấy bản dự thảo hiến pháp năm 1992 lần này là quá dài, nhiều vấn đề còn trùng lặp, nhiều vấn đề đã được quy định trong các luật đã được ban hành, đã đi vào cuộc sống không cần thiết phải đưa vào hiến pháp. Sau đây chúng tôi xin được đóng góp ý kiến cụ thể như sau:
I. Lời nói đầu:
Lời nói đầu mang tính tuyên ngôn về sự ra đời của hiến pháp sửa đổi lần này, đặc biệt là sự kế thừa những tinh hoa của các bản hiến pháp trước đây cần nói đầy đủ nhưng cần ngắn gọn dự thảo lời nói đầu viết quá dài, nhiều ý trùng lặp, thậm chí còn dùng từ cổ như “kiến quốc” hiện chỉ dùng cụm từ xây dựng đất nước. Xin đề nghị viết lại như sau:
“Trải qua mấy nghìn năm lịch sử nhân dân Việt Nam với truyền thống lao động cần cù, sáng tạo để dựng nước và giữ nước; Từ năm 1930 dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, nhân dân ta với truyền thống đoàn kết, kiên cường bất khuất đã làm cách mạng tháng 8 thành công. Ngày 2/9/1949 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời.
Từ đó đến nay dưới sự lãnh đạo của Đảng theo con đường của chủ nghĩa Mác Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh nhân dân ta đã giành được chiến thắng trong các cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc, thống nhất đất nước và đạt được những thành tựu quan trọng trong công cuộc xây dựng đất nước.
Qua mỗi thời kỳ nước ta đã có các bản Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980 và 1992. Mỗi bản hiến pháp ghi nhận những mốc lịch sử quan trọng những thành quả của cách mạng to lớn mà nhân dân ta đã thực hiện.
Hiến pháp lần này hoàn thiện Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; tôn trọng và đảm bảo quyền con người, quyền công dân phát huy dân chủ, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc để xây dựng và bảo vệ tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng văn minh”.
(Viết như vậy đã đầy đủ các nội dung như lời nói đầu của dự thảo Hiến pháp nhưng ngắn gọn hơn rất nhiều).
II. Chương II: Chế độ chính trị
1. Về tên nước: Nhiều ý kiến đề nghị nghiên cứu về tên nước Việt Nam
- Hiến pháp năm 1946 lấy tên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
- Hiến pháp năm 1980: Đổi tên là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoàn cảnh ra đời và đổi tên trong bối cảnh lịch sử lúc đó.
+ Phe xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, có ảnh hưởng rất lớn trên trường trường quốc tế.
+ Thời điểm đó chúng ta tổ chức bộ máy nhà nước, tổ chức quản lý kinh tế xã hội theo chế độ sở hữu tập thể là chủ yếu (doanh nghiệp nhà nước, hợp tác xã) ...dựa trên nền tảng công hữu hóa tư liệu sản xuất.
Đến nay phe xã hội chủ nghĩa Đông Âu tan rã, số nước lấy tên xã hội chủ nghĩa rất ít (và đến nay cũng chưa có nước nào có chế độ chính trị, kinh tế, xã hội chủ nghĩa) mà chỉ là định hướng xây dựng đất nước theo chủ nghĩa xã hội; tại cương lĩnh của Đảng vừa được Đại hội XI thông qua. Khẳng định nước ta trong giai đoạn hiện nay theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tại điều 54 của dự thảo Hiến pháp cũng khẳng định: “Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở nhữu nhiều thành phần kinh tế” (kể cả có nhà TB nước ngoài, tư bản trong nước), tư liệu sản xuất cũng do nhiều thành phần sở hữu. Vì vậy thực sự chúng ta đang trong giai đoạn quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội chưa phải là nước xã hội chủ nghĩa mà đó mới là mục tiêu phấn đấu.
Với phân tích như vậy nhiều chuyên gia đề nghị, nghiên cứu phương án tên nước là nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
2. Về Điều 4:
Đề nghị viết lại (gộp cả 3 điểm theo dự thảo ) là “ Đảng cộng sản Việt Nam đội tiên phong của dân tộc, đại biểu trung thành lợi ích của nhân dân lấy chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng là lực lượng lãnh đạo đất nước Đảng hoạt động theo quy định của Pháp luật”. (Bởi vì Hiến pháp là của dân, do dân, vì dân, giai cấp công nhân, nhân dân lao động đã nằm trong dân tộc, trong nhân dân rồi).
3. Điều 7: Chuyển xuống Chương Quốc hội.
4. Điều 8: Điểm 3 bỏ toàn bộ vì đó là tất yếu.
5. Điều 9: Khoản 1 sau “các tổ chức xã hội” thêm các tổ chức xã hội nghề nghiệp vì thành viên của Liên hiệp Khoa học và Kỹ thuật, Liên hiệp hội Văn hóa Nghệ thuật đều là thành viên của Mặt trận tổ quốc có các thành viên chiếm tuyệt đại đa số là tổ chức xã hội nghề nghiệp.
6. Điều 10: Bỏ toàn bộ điều này vì ngoài tổ chức công đoàn, còn có các tổ chức chính trị xã hội khác (nông dân, thanh niên, phụ nữ, hội cựu chiến binh....) công đoàn đã có Luật công đoàn điều chỉnh.
7. Điều 13: Quốc ca của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là bài tiến Quân ca (bỏ 3 chữ “nhạc và lời” vì lời thì nhiều câu chữ có thể còn thay đổi không còn phù hợp: Chúng ta đã từng thay câu “ Thề phanh thây uống máu quân thù” thì thành “vì nhân dân chiến đấu không ngừng”. Hoặc đoạn “ Đường vinh quang xây xác quan thù” có nên để nữa không .
III. Chương III
Cần nghiên cứu kỹ khi nào dùng từ công dân, khi nào dùng từ mọi người. Ví dụ:
1. Điều 35: Đổi “công dân” thành “mọi người”.
2. Điều 36: Đổi “công dân” thành “mọi người”
3. Điều 42: Đổi “công dân” thành “mọi người” vì trẻ em cũng có quyền và nghĩa vụ học tập.
IV. Chương IV
Điều 58, Khoản 3: Bỏ câu cuối “và các dự án phát triển kinh tế xã hội). Thu hồi, các dự án phát triển kinh tế xã hội” thực chất là đổi chủ quyền sử dụng đất – là tài sản – của chủ thể này sang chủ thể khác, chỉ có thể sử dụng hình thức thỏa thuận ( “thu mua”, chuyển đổi đất khác, ...). Điều đáng lưu ý ngay tại khoản 2 điều 58 của dự thảo Hiến pháp lần này đã khẳng định quyền sử dụng đất là quyền tài sản (sở hữu) được pháp luật bảo hộ, được khẳng định tại khoản 3 điều 56 dự thảo Hiến pháp “Tài sản hợp pháp của tổ chức, cá nhân được bảo hộ).
Đây là điều rất vô lý, khi làm luật đất đai gây nên thất thoát lãng phí do chênh lệch địa tô (không vào ngân sách nhà nước) khi giao dự án cho chủ đầu tư các loại trong khi nhà nước lại đứng ra thu hồi. Với một giá rẻ hơn nhiều lần giá thị trường gây khiếu kiện, bức xúc trong nhân dân. Vì vậy cần viết lại đối với dự án phát triển kinh tế xã hội cần có quy định hình thức khác nhau, (tuỳ theo tình hình thực tế của người được giao sử dụng đất) là loại đất thổ cứ gắn nhà ở, loại đất giao có thời hạn loại cho thuê có thời hạn... loại cho thuê có thời hạn để sử dụng hình thức phù hợp như trưng thu, trưng mua.
V. Chương V: Quốc hội
1. Để thực hiện Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quản lý nhà nước cao nhất, quốc hội phải thực sự lựa chọn được các đại biểu quốc hội thực sự đại diện cho ý chí nguyện vọng của nhân dân, khách quan, trung thực, không bị ràng buộc bởi quyền hạn chức vụ của chính quyền. Vì vậy đề nghị ghi rõ:
1.1. Phải là đại biểu chuyên trách;
1.2. Đại biểu quốc hội không giữ bất kỳ một cương vị chính quyền – thuộc cơ quan hành pháp. (Ông Chủ tịch UBND lại là Trường đoàn Đại biểu Quốc hội thì không thể tự ông giám sát được)
1.3. Phải có cơ chế giám sát cử tri với đại biểu quốc hội nơi mình được bầu.
2. Khoản 15 Điều 75: Cần quy định rõ Quốc hội quyết định trưng cầu dân ý theo yêu cầu đề nghị của ai về vấn đề gì. Vì vậy cần có Luật trưng cầu ý dân.
3. Điều 89: Đề nghị việc trình dự án Luật ra Quốc hội do Quốc hội quyết định: Không nhất thiết phải theo trình tự chương trình xây dựng luật phải thông qua Chính phủ (Chính phủ cũng chỉ là cơ quan trình dự án Luật).
4. Các điều về Quốc hội trong Chương V cần viết gọn lại. Vì rất nhiều điều đã có trong luật tổ chức Quốc hội đã ban hành, đã đi vào thực tiến, mang tính hình thức tổ chức không cần phải đưa vào Hiến pháp.
Ví dụ: Chỉ cần ghi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội có nhiệm vụ quyền hạn theo Luật tổ chức quốc hội.
Điều 80,81,92 Quốc hội thành lập Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội và thực hiện nhiệm vụ quyền hạn theo luật tổ chức Quốc hội.
Chương VII: Chương về Chính phủ
Do đã có Luật tổ chức Chính phủ: Vì vậy nhiều điểm, điều không cần thiết đưa Do đó đã v Hiến pháp. Vì vậy cần viết ngắn gọn hơn.
VI. Chương VIII
Điều 112: Phải định nghĩa Viện Kiểm soát là cơ quan gì (tương tự như điều 107. Tòa án nhân dân là ...)
VII. Chương IX: Đổi tên là “Hội đồng nhân dân và Uỷ ban Nhân dân” thay cho chính quyền địa phương.
Điều 115: Thêm thành phố trực thuộc trung ương có thành phố (đô thị) trực thuộc để tránh bị xóa sổ như trường hợp Thành phố Hà Đông, Thành phố Sơn Tây khi sáp nhập Hà Tây về Hà Nội.
Tương tự Thị xã chia thành phường, xã và thị trấn (nhiều thị xã có 2 – 3 thị trấn).
IX. Chương X
Điều 120: Trong khi chờ đợi nghiên cứu Tòa án Hiến pháp việc thành lập Hội đồng hiến pháp là cần thiết đề nghị ngay trong Hiến pháp (trước mắt) giao Chủ tịch nước là Chủ tịch Hội đồng (Chủ tịch nước đang phụ trách mảng tư pháp, nên rất thuận lợi cho chức năng của hội đồng).
Trên đây là một số ý kiến đóng góp của bản dự thảo hiến pháp năm 1992 sửa đổi mong được hội nghị tham khảo, nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn.
|