HỘI ĐỒNG ‘CHUỘT’!
Tô Văn Trường
Trong bài ’Bàn về sự ấu trĩ’ của tác giả Giản Tư Trung có đoạn bình luận ‘Một biểu hiện của bênh ấu trĩ ở những người có quyền là họ thường xuyên đưa ra những quyết sách tồi nhưng bản thân họ lại không nhận ra điều đó. Một nhà lãnh đạo giỏi có thể không cần phải biết tất cả mọi thứ, giỏi tất cả mọi việc nhưng sẽ biết ai là người mình nên lắng nghe và ai là người mình nên tin tưởng sẽ phân biệt đâu là quân tử và đâu là ngụy quân tử, đâu là thực tài, đâu là ngụy tài. Nhà lãnh đạo ấu trĩ thường không có khả năng này bởi họ đã mất đi khả năng phân biệt ai là ai, cái gì là cái gì và mình là ai. Người có tiếng ấu trĩ không tự ý thức được cái “tiếng” mà mình có được là theo kiểu nào (danh tiếng hay tai tiếng).’
Theo tôi hiểu, công luận hiện nay có cụm từ khá phổ biến ‘Hội đồng lú lẫn’ để chỉ về những người hay bàn và đưa ra các chủ trương đường lối chính sách phát triển của đất nước ‘không giống ai’ gây tổn hại đến uy tín của hệ thống chính trị và tác động xấu đến cuộc sống của người dân. Đây cũng là cái yếu kém nhất của chế độ nào quá tùy thuộc vào con người lãnh đạo, cho phép nó thao túng bộ máy cầm quyền. May được người cầm đầu tốt thì còn đỡ, gặp những kẻ không ra gì thì cả nước khốn nạn. Đối với các Hội đồng thuộc lĩnh vực khoa học kỹ thuật, nếu kết quả thể hiện sự bất lực, vô bổ do nguyên nhân khách quan và chủ quan, nó đều được gán cho cụm từ “Hội đồng chuột”! Suy cho cùng cả 2 dạng Hội đồng nói trên đều nằm trong phạm trù của Hội đồng khoa học công nghệ.
Những người làm công tác tham mưu cho các nhà chính trị thường gọi là cố vấn, còn dân khoa học hay sử dụng thuật ngữ tư vấn. Trong lịch sử phát triển của đất nước, các nguyên thủ quốc gia thường lập ra Ban cố vấn vì dù có là vĩ nhân, cũng chẳng thể nào biết tất cả và không thể không có lúc sai lầm.
Đối với những người làm cố vấn có trình độ, bản lãnh, họ có nguyên tắc sống :’Cố vấn là người cho lời khuyên nên làm chứ không phải đệ trình, kiến nghị’. Những người giữ vai trò cố vấn thường là 5 không (1) Không ở tổ chức thứ bậc trên, dưới; (2) Không đại diện cho ai cả; (3) Không ai đại diện cho cố vấn; (4) Không là cấp trên của ai; (5) Không là cấp dưới của bất kỳ ai. Chỉ có như thế , cố vấn mới phải đào sâu, suy nghĩ, thể hiện chính kiến của mình. Đối với những người làm tư vấn kỹ thuật, không thể có vị trí độc lập và vai trò, trách nhiệm như cố vấn nhưng đôi khi đòi hỏi phải có bản lãnh của người cố vấn.
Gần đây, tôi lại được nghe một số người nhận xét đại ý về Dự án cảng Lạch Huyện đầy rẫy các khuyết điểm cả về tầm nhìn quy hoạch, “lách luật” để không trình xin ý kiến chủ trương của Quốc hội, lãng phí về kinh tế, tác động lớn đến môi trường như đã bị công luận và các nhà khoa học chỉ rõ nhưng trước sức ép của số vị lãnh đạo, Hội đồng đánh giá tác động môi trường đã phải thông qua với thời gian kỷ lục bất thường, phải chăng đây là hội đồng chuột”!.
Nhận xét trên, công tâm mà nói vừa đúng, vừa sai. Đúng ở chỗ công luận đã thấy rõ ý đồ của lãnh đạo lấn át tất cả đạo lý và khoa học. Có thông tin, người ta sẽ phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) cảng Lạch Huyện trước Tết năm Quý Tỵ để kịp khởi công theo dự định, bất chấp các ý kiến phản biện của Hội đồng. Nhiều thành viên Hội đồng không tin vì báo cáo chưa đủ thời gian để sửa chữa 20 điểm góp ý của Hội đồng nêu trong kỳ họp lần trước (đặc biệt chưa xin chủ trương về đầu tư của Quốc hội, chưa được sự đồng ý của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch bằng văn bản) nhưng éo le thay thông tin trên được thực tế chứng minh là sự thật! Trưa ngày thứ tư, 6/2/2013 (ngày 26 Tết) nhiều đại biểu mới nhận được báo cáo sửa chữa ĐTM và chưa kịp mở đọc nhưng buổi chiều cùng ngày đã phải họp. Buổi họp vắng mặt 6/20 thành viên. Nhiều câu hỏi tiếp tục được đặt ra để tư vấn nghiên cứu xem xét lại nhưng chỉ 2 ngày sau, tức là 28 Tết, người ta đã hoàn chỉnh hồ sơ và soạn thảo Quyết định trình lãnh đạo Bộ phê duyệt. Một kỷ lục nhanh chưa từng có đến nỗi nhiều thành viên Hội đồng nghe tin chỉ biết lắc đầu hay nói như tụi trẻ bây giờ thì đúng là "chán chả buồn chết"!
Nhận xét gọi là Hội đồng ‘chuột’ sai ở chỗ theo tôi biết cụm từ Hội đồng ‘chuột’ dùng để chỉ những cuộc họp bàn vô bổ, viển vông, không thực hiện được, xuất xứ từ câu chuyện cười kể về một lũ chuột bàn với nhau làm thế nào tránh khỏi bị mèo bắt và ăn thịt. Một con chuột nêu sáng kiến treo vào cổ mèo một cái chuông nhỏ, để nó đi đến đâu cũng có tiếng chuông báo hiệu biết mà tránh. Tất cả lũ chuột hoan nghênh khen là sáng kiến hay nhưng đến khi hỏi làm thế nào treo được chuông vào cổ mèo, ai xung phong làm việc đó thì tất cả im thin thít. Nếu đi từ xuất xứ thì không thể gọi Hội đồng các nhà khoa học là Hội đồng ‘chuột’ được, vì Hội đồng bàn chuyện thiết thực, nêu kiến nghị có căn cứ khoa học; đáng chê không phải là Hội đồng mà là các nhà lãnh đạo lập ra (hoặc buộc phải lập ra) Hội đồng nhưng không chịu nghe. Gọi tên gì thì tôi chưa nghĩ ra nhưng không phải là tìm tên cho Hội đồng mà là cho các nhà lãnh đạo.
Mời download & xem file đính kèm.
|