PV vncold.vn: Có liên quan đến sự cố vừa qua tại đập Cửa Đạt, việc chọn tần suất lũ và phương án dẫn dòng được thảo luận nhiều, nhất là trong giới chuyên môn. Là Chủ nhiệm thiết kế công trình thuỷ điện Tuyên Quang với đập chắn nước ở đấy cũng là đập đá đầm nện có bản mặt bêtông (CFRD) tương tự như đập Cửa Đạt, ông có ý kiến như thế nào về việc đó?
Ông Nguyễn Tài Sơn: Tần suất thiết kế lũ là một thông số thể hiện quan điểm kinh tế - kỹ thuật trong thiết kế công trình thủy lợi, do việc xây dựng công trình thủy lợi thường có quan hệ gắn bó với chế độ thủy văn – mà đó là một hiện tượng thiên nhiên. Cho đến nay công tác dự báo dài hạn về thủy văn mặc dù đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn chưa có phương pháp chính xác mà phải dựa trên số liệu thống kê làm cơ sở, tức là căn cứ vào các số liệu ghi nhận được đã xảy ra trong lịch sử để tính toán ra các số liệu dự báo trong tương lai cho công trình. Đối với một công trình cụ thể, nếu ta lựa chọn tần suất tính toán lũ nhỏ (khả năng xảy ra rất nhỏ) thì chi phí xây dựng sẽ tăng lên, còn chọn tần suất lũ lớn (khả năng xảy ra lớn) thì chi xây dựng giảm nhưng khả năng gặp rủi ro lớn. Do đó tùy theo vị trí và qui mô công trình, như: Giá trị của bản thân công trình, sự ảnh hưởng đến công trình khác hoặc tài sản dân cư để quyết định tần suất tính toán hợp lý về kinh tế và kỹ thuật.
Lũ về Cửa Đạt 5/10/2007
Lựa chọn tần suất thiết kế cho công trình cần phải tuân thủ theo qui định của Tiêu chuẩn thiết kế. Một số công trình quan trọng được xây dựng tiêu chuẩn riêng như thủy điện Sơn La và cả công thủy lợi – thủy điện Cửa Đạt, thì phải áp dụng theo tiêu chuẩn này. Trong công tác thiết kế công trình Cửa Đạt, theo tôi được biết đã có các qui định cụ thể trong tiêu chuẩn thiết kế của công trình này và cơ quan thiết kế đã áp dụng đúng tiêu chuẩn.
Về phương án dẫn dòng thi công qua thân đập đắp: Đây là một trong các phương án dẫn dòng cơ bản của loại kết đập bản mặt bê tông và đã được ứng dụng rộng rãi trên thế giới. Về mặt lý luận thì phương án dẫn dòng nào cũng phải đạt được mục tiêu như nhau là đảm bảo nhiệm vụ dẫn dòng và an toàn theo yêu cầu (yêu cầu về an toàn phù hợp với tần suất tính toán đã chọn – không nên hiểu an toàn chung chung). Như vậy sau khi thỏa mãn các mục tiêu kỹ thuật thì phương án nào có chi phí rẻ nhất sẽ được chọn, có nghĩa là điều kiện cuối cùng để lựa chọn là điều kiện kinh tế.
PV vncold.vn: Qua kinh nghiệm xây dựng đập Tuyên Quang, theo ông có thể áp dụng những biện pháp gì để đẩy nhanh tiến độ thi công loại đập CFRD để vượt lũ vào năm sau khi đã cho lũ tràn qua đập trong năm trước?
Ông Nguyễn Tài Sơn: Nhìn chung, việc lập biện pháp dẫn dòng thi công cho công trình thủy lợi bao gồm cả cho công trình có kết đập là đập bản mặt bê tông, ngoài việc phải quan tâm đến các yếu tố tự nhiên (địa hình, địa chất, thủy văn) còn phải căn cứ vào khối lượng, tiến độ thi công chung và sơ đồ bố trí tổng thể của công trình.
Phần dẫn dòng Cửa Đạt sau lũ lớn
Thi công đắp đập bản mặt bê tông có các công việc chính như sau: đắp đá thân đập, đắp đá lớp đệm bản mặt và lớp chuyển tiếp, thi công lớp vữa bảo vệ lớp đệm và thi công bê tông bản mặt và khớp nối.
Đối với các công trình chỉ bố trí dẫn dòng tháo qua thân đập một mùa lũ và năm sau áp dụng biện pháp thi công đắp đập vượt lũ, còn dòng chảy lũ sẽ được tháo qua các công trình khác - đập Cửa Đạt và đập Tuyên Quang đều áp dụng phương pháp này - để đảm bảo được thành công cho công trình, cần phải chú ý đến các vấn đề sau:
- Thứ nhất là phải đánh giá lại khối lượng sẽ phải thực hiện sau khi đã tháo lũ qua thân đập, bao gồm: Tổng khối lượng phải xử lý sau khi tháo lũ qua thân đập (sửa chữa, bóc bỏ, thu dọn, kiểm tra chất lượng phần kết cấu công trình chịu tác động của việc tháo lũ qua…) và tổng khối lượng phải thi công để vượt lũ, thời gian thi công cho phép (thời gian có thể bắt đầu thi công cho đến đầu mùa lũ năm sau);
- Thứ hai là năng lực thi công thực tế của Nhà thầu thi công đập: đây là yếu tố ảnh hưởng quyết định đến việc biện pháp vượt lũ cụ thể. Nếu Nhà thầu trên thực tế có thể đáp ứng được toàn bộ khối lượng đã xác định được ở trên thì vấn đề trở nên dễ dàng, còn trong trường hợp hạn chế về năng lực thì cần phải lập phương án thi công theo khối lượng tối thiểu (đập được thi công vượt lũ theo mặt cắt kinh tế). Trên thực tế kể cả năng lực Nhà thầu đáp ứng được yêu cầu thì cũng cần lập phương án thi công theo khối lượng tối thiểu để làm phương án dự phòng, đối với đập Cửa Đạt có lẽ phương án này là thích hợp, ngoài ra cũng cần xét đến trường hợp chưa thi công phần bê tông bản mặt trong mùa khô năm nay (2007), mà để lại thi công vào mùa khô sang năm 2008, vì cần phải có thời gian ngừng nghỉ chờ lún của khối đá đắp.
Tóm lại, để thi công vượt lũ cần phải lập biện pháp rất chi tiết cho các công đoạn thi công, đảm bảo nhịp nhàng từ việc khai thác vật liệu, vận chuyển đến đắp đập và phân chia hợp lí các khu vực thi công.
PV vncold.vn: Xin cám ơn ông.
|