Công trình chỉnh trị sông Quảng Huế (Quảng Nam)
Hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn là hệ thống sông lớn nhất của miền Trung Việt nam. Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội của miền Trung nói chung, tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng nói riêng. Ở khu vực cửa vào của đồng bằng duyên hải, nằm trong phạm vi 2 xã Đại Cường, Đại An, huyện Đại lộc, tỉnh Quảng Nam, sông Vu Gia và sông Thu Bồn được nối với nhau bằng sông Quảng Huế với chiều dài uốn khúc khoảng 5km. Tình hình dòng chảy, chế độ thủy lực và diễn biến lòng dẫn của sông Quảng Huế quyết định rất lớn tới tỷ lệ phân lưu, chế độ dòng chảy lũ và kiệt giữa hai sông Vu Gia và Thu Bồn.
Sông Vu Gia và các nhánh ở hạ lưu của nó có nhiệm vụ cung cấp nước tưới và nước sinh hoạt cho khu vực kinh tế và dân cư rộng lớn phía Bắc Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng (bao gồm khoảng 10.000 ha đất canh tác và hơn 1.000.000 dân). Sau các trận lũ lớn năm 1999 và 2000, trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn xuất hiện một tình hình đặc biệt là sông Quảng Huế bị cắt dòng ở khu vực Đại Cường. Tại đây hình thành thêm một lạch sông mới từ sông Vu Gia. Cửa vào lạch Quảng Huế mới nằm tại vị trí cách cửa sông Quảng Huế cũ khoảng 1,7km về phía thượng lưu, thuộc địa phận xã Đại Cường.
|
Lũ sông Vu Gia tiếp tục phá bờ tạo dòng Quảng Huế mới trong năm 2001 |
|
Lũ sông Vu Gia phá công trình chỉnh trị trong năm 2007 |
Sau khi xuất hiện lạch sông Quảng Huế mới, lạch Quảng Huế cũ bị yếu dần và chỉ sau 2 năm đã bồi lấp gần như hoàn toàn. Sông Quảng Huế mới được hình thành ngày càng mở rộng và gây xói lở mạnh khu vực ven sông. Nhiều nhà cửa bên bờ sông phải di dời, hàng trăm hecta đất canh tác thuộc các thôn 8,9, Ô Gia Bắc, Thanh Vân - xã Đại Cường - huyện Đại Lộc bị sạt lở cuốn trôi. Hệ thống điện 110KV cung cấp cho xã Đại Cường bị hư hại nặng, đường giao thông liên huyện bị cắt đứt v.v…
|
|
|
Lũ ngập tràn tháng 10/2010. Thứ trưởng Hoàng Văn Thắng chỉ đạo xử lý tại hiện trường |
Kết quả của việc cắt dòng là đoạn sông Quảng Huế mới chảy thẳng hơn, ngắn hơn, góc phân lưu thuận lợi hơn nên việc chuyển nước từ sông Vu Gia sang Thu Bồn qua sông Quảng Huế mới tăng nhiều hơn so với trước đây. Song vào mùa kiệt, vụ Đông Xuân và Hè Thu khu vực hạ lưu Vu Gia bị thiếu nước nghiêm trọng. Trong các tháng 3,4,5,6 năm 2001 mặn đã xâm nhập sâu vào các sông trong hệ thống. Nước sinh hoạt của thành phố Đà Nẵng đã nhiều lần bị nhiễm mặn không sử dụng được. Vào mùa lũ, lũ lớn trên sông Vu Gia sẽ dồn sang sông Thu Bồn làm gia tăng các vùng ngập lụt mới và hình thành các khu vực diễn biến sạt lở, xói bồi mới ở vùng hạ lưu trên sông Thu Bồn.
Trước tình hình bức xúc trên, nhân dân địa phương đó xử lý tạm thời năm 2000. Sau đó, lũ sông Vu Gia lại phá tiếp. Bộ Nụng nghiệp & PTNT và UBND tỉnh Quảng Nam đã tập trung xử lý trong các năm 2001 - 2005. Tuy vậy, do tính phức tạp của chế độ thủy văn, thủy lực của 2 hệ thống sông, nguồn vốn eo hẹp, các biện pháp xử lý vẫn chỉ mang tính chất xử lý tình thế, thăm dò, vừa làm vừa theo dõi diễn biến. Trận lũ năm 2006 phá hỏng nặng và sau đó 2007 Bộ Nông nghiệp & PTNT quyết định sử dụng nguồn vốn ODA trong Dự án Hỗ trợ thuỷ lợi Việt Nam (VWRAP) do Ngân hàng Thế giới (WB) đầu tư và lập Tiểu Dự án Chỉnh trị sông Quảng Huế (Quảng Nam) nhằm :
- tránh bồi lấp, suy thoái nhánh sông Vu Gia về qua Ái Nghĩa (sông Yên), phục vụ tưới 10.000ha;
- tạo nguồn nước cho trạm bơm Cầu Đỏ, cấp nước sinh hoạt cho Thành phố Đà Nẵng;
- tạo nguồn nước cấp cho sản xuất và sinh hoạt của dân cư vùng hạ lưu.
Các hạng mục công trình như sau:
- Phía cửa vào sông Quảng Huế mới (bờ hữu sông Vu Gia): Làm 7 mỏ hàn (04 kè mỏ hàn đá đổ và 03 kè mỏ hàn lái dòng bằng cọc BTCT), kè bảo vệ bờ hữu sông Vu Gia và hoành triệt cửa vào đạt cao trình +7,5m.
- Làm 02 đập khoá trên sông quảng huế mới (đập khoá 1, cao trình +7,5m; đập khoá 2, cao trình +7,0m).
- Hoành triệt cửa ra sông Quảng Huế mới đạt cao trình +6,5m.
Trong đợt lũ lớn tại miền Trung tháng 10 & 11/2010 vừa qua, trận lũ ngày 16/10/2010 làm hư hỏng 40m vai trái đoạn kè G1 (phần gia cố cửa ra). Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT Hoàng Văn Thắng đã đi kiểm tra thực địa và có ý kiến chỉ đạo khắc phục. Đến nay đã xử lý xong, đảm bảo an toàn.
Trận lũ ngày 15/11/2010, mực nước cao nhất ở Vu Gia (cửa vào sông Quảng Huế mới) đạt cao trình +9,6m, toàn bộ công trình vẫn an toàn.
|