|
|
Ảnh hưởng của thủy điện đến mức lũ
tại miền Trung vừa qua. |
BBT. PV báo ‘Người lao động’ đã đặt câu hỏi về ảnh hưởng của việc thủy điện xả lũ ở miền Trung vừa qua. Dưới đây là câu hỏi & trả lời.
Hỏi: Các hồ đập thủy điện- thủy lợi có liên quan gì trong trận lũ vừa qua? Nếu có thì liên quan đến mức độ nào?
GS.TSKH. Phạm Hồng Giang: Thủy điện ở nước ta phát triển chủ yếu trong gần 3 thập kỷ trở lại đây và đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của nước nhà. Tuy nhiên gần đây có nhiều ý kiến phê phán thậm chí phủ định vai trò của thủy điện nhân một số sự cố mất an toàn đập, một số tác động tiêu cực đối với dân sinh và môi trường,…nhất là gần đây thủy điện bị coi là nguyên nhân làm trầm trọng thêm lũ lớn ở miền Trung. Có nhiều vấn đề cần trao đổi liên quan đến hiệu quả phát triển thủy điện ở miền Trung. Ở đây tôi chỉ nêu vài điều lưu ý khi xem xét ảnh hưởng của việc thủy điện xả lũ ở miền Trung. Đánh giá đúng ảnh hưởng này nghiêm trọng đến mức nào cần có những khảo sát và phân tích kỹ lưỡng.
1. Hồ thủy điện nhỏ hầu như không có khả năng điều tiết lũ, nhất là lũ lớn. Những hồ này không gây ảnh hưởng đáng kể đến mức lũ ở hạ du.
2. Hồ có dung tích càng lớn thì có thể gây ảnh hưởng càng nhiều đến mức lũ ở hạ du. Ảnh hưởng này được đánh giá bằng cách quan trắc mức nước hồ trước và sau lũ. Nếu sau lũ, nước trong hồ dâng cao thì hồ đã ‘nhốt’ một lượng nước lũ nhất định trong hồ, làm giảm nhẹ lũ ở hạ du. Trái lại, nếu sau lũ, nước trong hồ hạ bớt thì hồ đã xả một lượng nước có sẵn hồ trong theo lũ làm tăng mức lũ ở hạ du. Vì vậy cần công bố số liệu quan trắc tại các hồ lớn (dung tích lớn hơn 50 triệu m3) để khẳng định ảnh hưởng của hồ trong lũ. Nếu chưa có các số liệu này thì dù nhận định thế nào cũng đều ít nhiều mang cảm tính.
3. Các chủ thủy điện nói rằng họ đã tuân thủ đúng qui trình vận hành được duyệt. Dấu hỏi đặt ra là bản qui trình vận hành đó đã được nghiên cứu nghiêm túc chưa và đã xem xét kỹ tương quan giữa lợi ích phát điện và giảm nhẹ lũ? Dung tích phòng lũ đã được xác định rõ ràng và đầy đủ trong qui trình vận hành chưa?
4. Qui trình vận hành, trong đó có việc xả lũ, chưa được công bố rộng rãi để mọi người, từ giới chuyên môn đến nhân dân địa phương, biết tham gia ý kiến, chủ động đề phòng.
5. Dự báo mưa chính xác là yếu tố hết sức quan trọng để xả lũ đúng lúc, giảm nhẹ đỉnh lũ ở hạ du. Lũ ở miền Trung vừa qua vừa lớn vừa có diễn biến phức tạp. Việc dự báo còn hạn chế lại gặp nhiều khó khăn, bị động.
6. Rừng bị xâm hại ngày càng nặng nề, lũ về hạ du ngày càng nhanh, nhất là trên địa hình quá dốc ở miền Trung.
Thiệt hại do lũ gây ra ở miền Trung là rất lớn. Trực quan có thể thấy đây là trận lũ lớn, mức độ xấp xỉ các trận lũ lịch sử đã từng xảy ra (như vào năm 1999), với diễn biến phức tạp hơn, trong điều kiện thảm thực vật bị phá hoại nghiêm trọng hơn. Dự báo khó khăn. Qui trình vận hành hồ chứa chưa đáp ứng các yêu cầu giảm nhẹ lũ. Ảnh hưởng của việc thủy điện xả lũ như thế nào cần được các chuyên gia có kinh nghiệm, phân tích khách quan với các số liệu quan trắc đầy đủ một cách độc lập.
|