CẢI CÁCH TRỊ LÝ ĐÔ THỊ VIỆT NAM
(Reforming Vietnam Urban Governance)
Hội thảo “Tương lai đô thị Việt Nam- Hành động hôm nay”, Hà nội, 30/10/2012
TS Phạm Sỹ Liêm
Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng
(.psliem2012@yahoo.com Mobi: 090 340 3715)
Từ khóa: Trị lý đô thị, độ đo, thách thức, chỉ tiêu trị lý, mô hình một cấp/hai cấp.
Mở đầu
Quá trình đô thị hóa ở Việt Nam dẫn đến các chuyển đổi về hành chính, không gian, kinh tế, dân số và phúc lợi (1). Các chuyển đổi ấy đặt ra nhiều thách thức cho trị lý đô thị (Urban Governance), mà để vượt qua thì phải tiến hành cải cách. Công cuộc cải cách trị lý là một quá trình lâu dài, do đó cần phải có những hiểu biết nhất định về quá trình này để có thể nhận dạng những chủ đề cấp bách nhất về trị lý đô thị Việt Nam cần được xem xét kịp thời vào dịp sửa đổi Hiến pháp sắp tới cũng như sẽ phải đương đầu trong thập kỷ phát triển này. Chú: TQ dịch “governance”là “trị lý”, một từ chuyên dùng mới đặt ra. Tôi đề nghị nước ta nên chính thức dùng từ Hán Việt này.
Trị lý đô thị giỏi - một nhu cầu toàn cầu
Để giúp đô thị các nước đang phát triển tiến lên trên con đường phát triển phồn vinh và bền vững, cuối năm 1999 Ngân hàng Thế giới thông qua Chiến lược phát triển đô thị (CDS) được Liên minh các Thành phố (Cities Alliance) ủng hộ và tài trợ. Chiến lược này có bốn độ đo (dimensions), trong đó có độ đo “trị lý giỏi”(2).
Ở Việt Nam, “trị lý” còn là một từ xa lạ, chưa được chính thức đưa vào các văn bản của Nhà nước. Khi cần dịch từ “governance” có trong văn bản của các tổ chức quốc tế như LHQ, NHTG thì người ta dùng từ “quản lý nhà nước”/“quản trị nhà nước” một cách gượng ép. Vậy trị lý là gì?
Từ “trị lý” đã tồn tại từ lâu với nghĩa là “quá trình ra quyết định và quá trình thực hiện các quyết định đó”. Đến thập kỷ 90 thế kỷ trước, LHQ đưa “trị lý” vào các chuyên văn về phát triển với ngữ nghĩa mới. LHQ cũng nỗ lực phổ biến khái niệm “trị lý giỏi” (Good Governance) trên các diễn đàn về phát triển.
Mời download & xem file đính kèm.
|