Một số ý kiến về
An toàn đập thủy điện Sông Tranh 2
khi xét động đất kích thích
Nguyễn Huy Phương
Kỹ sư cao cấp Địa chất công trình
1 - Theo bản đồ Phân vùng động đất VN tỉ lệ 1:2000.000 do Phan Văn Thục chủ biên (Viện khoa học VN) thành lập năm 1985 thì hệ thống sông Vũ Gia – Thu Bồn đều nằm trong vùng động đất cấp 6 với 5,1<Mmax 5,5, độ sâu chấn tiêu: h=10 15 km
Kết quả này so với các kết quả của Viện Vật lý Địa cầu cho biết (qua báo chí) tới nay (10/2012) về mặt cơ bản không khác nhau (có thể là do từ năm 1985 tới nay không có thêm trạm đo nữa chăng ?). Điểm mới, thấy nói, là vùng sông Tranh đã được đưa vào Đồ án thiết kế với dự báo phông động đất cấp 7.
2 - Vấn đề động đất kích thích đối với các công trình Thủy Điện lớn đã được quan tâm đề cập đến từ những năm 1985, ngay khi chuẩn bị tích nước cho đập thủy điện HÒA BÌNH và đã hợp đồng với Ủy ban khoa học nhà nước nghiên cứu về động đất kích thích cho Thủy Điện Hòa Bình vận hành hồ chứa và đập với cột nước 90m tới nay vẫn bình thường.
3 - Đập thủy điện Koyna nằm trên cao nguyên Badal Dekkan ở ẤN ĐỘ, thuộc vùng nhạy cảm, tức vùng có động đất tự nhiên được đánh giá là yếu ( tương đương với vùng lưu vực hệ thống sông Vu Gia – Thu Bồn thuộc tỉnh Quảng Nam) như đã nói ở trên (điểm 1).
Theo báo cáo của Lucien Moniton, DDEMD, (Pháp) tại Hội nghị Quốc Tế “ Tương lai phát triển thủy điện ở Campuchia, Lào và Việt Nam”, họp tại Viêng Chăn từ 19 – 24/10/1992 ( có Đoàn Việt Nam tham dự): Đập Koyna ngay khi tích nước vào hồ chứa thì hiện tượng động đất kích thích bắt đầu bằng rung chấn và đã xảy ra trong quá trình tích nước. Koyna là đập bê tông chịu lực có chiều cao 103 mét với dung tích hồ là 2,7km3 sau khi tích nước đầy hồ 3 năm thì xảy ra động đất kích thích tới M=6,4.
Cũng trong Hội nghị này với tư cách là người tham dự, trao đổi qua lại, chúng tôi được biết trên thế giới hiện nay chưa có tiêu chuẩn giới hạn về cột nước phát sinh động đất kích thích đối với đập cao mà phải phụ thuộc vào yếu tố địa chất công trình có các điều kiện địa chất công trình dễ làm “mồi” cho động đất kích thích, đặc biệt là vùng nhạy cảm như đã nói ở trên.
4 - Có nhẽ đây là lần đầu tiên trong suốt 50 năm xây dựng ngành Thủy Lợi và Thủy Điện (từ Thủy điện Thác Bà, Cửa Đạt, cho tới Thủy điện Sơn La) ngành Quản Lý và Khai thác nước đã phải chấp nhận với Đập – Hồ chứa có cột nước 80 mét trong một vùng có phông động đất thấp, thuộc tỉnh Quảng Nam, là vùng nhạy cảm ( theo Bản đồ phân vùng động đất của Viện vật lý địa cầu năm 1985).
5 - Tất nhiên là mọi tính toán trong thiết kế đều phải tuân thủ theo Quy phạm và Tiêu chuẩn kĩ thuật nhưng động đất kích thích là một hiện tượng nằm trong phạm trù của môi trường và nếu có rủi ro xảy ra thì theo tôi phải tính tới mức độ thiệt hại và các biện pháp phòng ngừa tối đa sẽ và đã được sử dụng để có thể giảm bớt mức độ thiệt hại cho không riêng gì công trình mà phải giảm mức độ thiệt hại nếu xảy ra nghiêm trọng, cho cả vùng hạ du công trình.
6 - Sau cùng, biện pháp giải cứu đập trong trường hợp bất khả kháng ( vỡ đập) không phải là không có.
Theo chúng tôi, trước mắt phải tập hợp đội ngũ chuyên gia trong nước, chuyên sâu, mà đất nước ta đã từng dày công đào tạo, cùng đồng tâm, hiệp lực nghiên cứu, chắc là có cách giải quyết.
04/10/2012
|