Đề nghị:
3 PHƯƠNG ÁN VỀ THUỶ LỢI PHÍ
CỤC THUỶ LỢI
(Bộ Nông nghiệp & PTNT)
Trên cơ sở tổng kết kết quả thực hiện chính sách thuỷ lợi phí trên cả nước, Cục Thuỷ lợi đề xuất các phương án thực hiện chính sách miễn giảm thuỷ lợi phí như sau:
Phương án 1: Miễn toàn bộ thuỷ lợi phí cho các vùng biên giới, hải đảo, các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, các vùng khác chỉ áp dụng mức thu thuỷ lợi phí thấp nhất hoặc giảm 30% theo mức thu thấp nhất quy định của Nghị định 143, mức thuỷ lợi phí nội đồng do tổ chức hợp tác của nông dân tự quyết giữ nguyên như quy định hiện nay.
Để thực hiện phương án này, về mặt chính sách cần sửa đổi 1) Nghị định 143/2003/NĐ-CP ngày 28/11/2003 quy định thi hành một số điều của Pháp lệnh khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi và 2) Cơ chế, chính sách tài chính có liên quan đến hoạt động của các tổ chức quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi. Thời gian hoàn thiện chính sách để thực hiện phương án là năm 2008.
Ưu điểm:
- Góp phần ổn định xã hội, cải thiện đời sống của người dân, tạo tâm lý phấn khởi người dân về dịch vụ phúc lợi công cộng của Nhà nước đối với nông dân, càng làm cho dân vững tin vào đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước.
- Phương án này sẽ không gây xáo trộn lớn về mặt tổ chức đối với các đơn vị quản lý khai thác công trình thuỷ lợi.
- Giảm được một phần đóng góp của người dân, đặc biệt đối với những người dân ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.
Nhược điểm:
- Các chính sách chưa thực sự đồng bộ, đặc biệt là với các chính sách đầu tư và một số chính sách khác cần huy động nội lực của người dân và vấn đề tăng cường xã hội hoá các ngành, lĩnh vực.
- Cần có thời gian để xây dựng, sửa đổi bổ sung một số chính sách pháp luật quy định về thuỷ lợi phí cho phù hợp.
- Gánh nặng cho ngân sách, tồn tại cơ chế cấp bù, xin cho do vậy rất dễ xảy ra tiêu cực nếu không có những định mức quy định cụ thể, chi tiết.
- Cần có chính sách tài chính công bằng đối với các tổ chức hợp tác dùng nước quản lý các công trình thuỷ lợi độc lập.
Phương án 2: Trên cơ sở phân cấp, chuyển giao hợp lý các công trình thuỷ lợi cho các tổ chức hợp tác dùng nước quản lý, thực hiện miễn thuỷ lợi phí tại các hệ thống công trình thuỷ lợi do các doanh nghiệp quản lý, các tổ chức hợp tác dùng nước tự chủ về tài chính, tự thoả thuận với người dân mức thu thuỷ lợi phí để đảm bảo cho công tác quản lý, khai thác các công trình thuỷ lợi đã được chuyển giao, phân cấp.
Theo phương án này, các tổ chức doanh nghiệp sẽ không thu thuỷ lợi phí từ các tổ chức của người dân, Nhà nước sẽ hỗ trợ toàn bộ kinh phí để quản lý, duy tu sửa chữa, vận hành khai thác. Để thực hiện phương án này, cần có lộ trình xây dựng, sửa đổi, thay thế các chính sách quy định về tổ chức, quản lý khai thác công trình thuỷ lợi cho phù hợp.
Thời gian hoàn thiện các văn bản pháp luật để có thể thực hiện dự kiến năm 2009.
Ưu điểm:
- Góp phần ổn định xã hội, cải thiện đời sống của người dân, tạo cho người dân tâm lý phấn khởi về phúc lợi công cộng của Nhà nước đối với nông dân, càng làm cho người dân vững tin vào đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước.
- Phân cấp được rõ ràng quyền lợi, trách nhiệm của tổ chức thuộc Nhà nước và các tổ chức của người dân trong công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi.
- Người dân sẽ giảm được chi phí sản xuất khi không phải nộp thuỷ lợi phí cho doanh nghiệp Nhà nước, tổ chức của họ sẽ tập trung cho việc quản lý, duy tu các công trình thuộc phạm vi được phân cấp, chuyển giao.
- Đảm bảo nguyên tắc xã hội hoá công tác thuỷ lợi, ý thức trách nhiệm của người dân đối với công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi được nâng cao.
Nhược điểm:
- Cần có thời gian để xây dựng, sửa đổi, thay thế các cơ chế chính sách đối với các công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi. Có thể có những thay đổi về hình thức tổ chức đối với các tổ chức quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi lớn
- Gánh nặng bao cấp từ ngân sách nhà nước đối với công tác quản lý, khai thác công trình thủy lợi.
- Việc phân cấp, chuyển giao quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi còn gặp nhiều khó khăn do việc các tổ chức hợp tác dùng nước ở địa phương còn yếu kém về tổ chức, con người và trong hoạt động. Nhiều nơi không có khả năng chuyển giao công trình cho tổ chức hợp tác dùng nước, vì có nơi sau khi chuyển giao một thời gian lại trả lại công trình cho Nhà nước.
Phương án 3: Giữ nguyên chính sách thuỷ lợi phí theo các quy định hiện hành, củng cố các tổ chức, đơn vị khai thác công trình thuỷ lợi, thực thi đầy đủ các chính sách đối với với các hoạt động quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi.
Thực hiện phương án này, cần ban hành cơ chế, chính sách tài chính riêng đối với hoạt động quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi thay thế thông tư liên tịch số 90 trước đây. Các địa phương thực hiện phân cấp quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi và các đơn vị quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi cần xây dựng các chỉ tiêu định mức kinh tế kỹ thuật cần thiết trong công tác quản lý khai thác công trình thuỷ lợi.
Thời gian thực hiện phương án ngay từ năm 2007, sau khi Bộ Tài chính ban hành cơ chế, tài chính mới cho hoạt động của các tổ chức quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi.
Ưu điểm:
- Không có sự xáo trộn lớn về mặt tổ chức cũng như hoạt động của các tổ chức quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi, vẫn phát huy được nội lực từ người dân tham gia trong công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi.
- Giảm gánh nặng bao cấp từ ngân sách nhà nước.
Nhược điểm:
- Không tạo được sự đột biến mới trong công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi, vấn đề mà lâu nay vẫn được coi là yếu kém, chưa hiệu quả. Nhiều tỉnh còn chưa phân cấp rõ ràng công tác quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi giữa các doanh nghiệp và các tổ chức hợp tác dùng nước.
- Vẫn còn xảy ra tình trạng bất công bằng giữa các vùng thực hiện thu thuỷ lợi phí và những vùng không thu thuỷ lợi phí, vì có tỉnh thu ngân sách tốt sẽ miễn giảm thuỷ lợi phí cho người dân, những tỉnh khó khăn sẽ tiếp tục phải thu thuỷ lợi phí.
- Xuất hiện tâm lý ỷ lại của người dân cũng như một bộ phận cán bộ, công nhân viên thuỷ nông do việc coi công trình là của nhà nước nên ít quan tâm.
Kiến nghị lựa chọn phương án
Trên cơ sở quan điểm, mục tiêu của chính sách thuỷ lợi phí và phân tích ưu, nhược điểm của các phương án chính sách thuỷ lợi phí đã nêu ở trên, Cục Thuỷ lợi kiến nghị thực hiện Phương án 2: Trên cơ sở phân cấp, chuyển giao hợp lý các công trình thuỷ lợi cho các tổ chức hợp tác dùng nước quản lý, thực hiện miễn thuỷ lợi phí tại các hệ thống công trình thuỷ lợi do các doanh nghiệp quản lý, các tổ chức hợp tác dùng nước tự chủ về tài chính, tự thoả thuận với người dân mức thu thuỷ lợi phí để đảm bảo cho công tác quản lý, khai thác các công trình thuỷ lợi đã được chuyển giao, phân cấp.
Thực hiện phương án này, cần phải rà soát, sửa đổi bổ sung và ban hành đồng bộ các chính sách sau đây:
1) Pháp lệnh Khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi.
2) Nghị định 143/2003/NĐ-CP ngày 28/11/2003 của Chính phủ quy định thi hành chi tiết một số điều của Pháp lệnh Khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi.
3) Văn bản hướng dẫn việc phân cấp, chuyển giao quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi, trong đó quy định cả về hình thức tổ chức quản lý, khai thác.
4) Chính sách tài chính đối với các tổ chức quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi sau khi được phân cấp, chuyển giao.
5) Chính sách đối với người lao động, công nhân thuỷ nông dôi dư sau khi công trình được phân cấp, chuyển giao.
Để có thể sớm thực hiện chính sách thuỷ lợi phí theo phương án này ngay trong năm 2008, trong giai đoạn này tạm thời giữ nguyên thực trạng về tổ chức và phân cấp quản lý khai thác công trình thuỷ lợi ở tất cả các hệ thống công trình thuỷ lợi, đồng thời Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 143/2003/NĐ-CP ngày 28/11/2003, các chính sách khác tiếp tục được nghiên cứu, ban hành bổ sung, kể cả các cơ chế, chính sách quy định về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thuỷ lợi.
Tuy nhiên, thủy lợi phí là chính sách nhạy cảm, có tác động tâm lý trực tiếp tới toàn bộ nông dân, với trên 70% dân số nước ta làm nông nghiệp, do vậy, trước khi trình Thủ tướng Chính phủ chính sách thuỷ lợi phí mới, Cục Thuỷ lợi đề nghị tổ chức Hội nghị thuỷ nông toàn quốc nhằm đánh giá, tổng kết việc thực hiện chính sách thuỷ lợi phí và lấy ý kiến đóng góp của địa phương về các phương án chính sách thuỷ lợi phí mới. Hội nghị đồng thời đánh giá kết quả thực hiện chương trình đổi mới, nâng cao hiệu quả công trình thuỷ lợi năm 2006./.
|