NỢ CÔNG

Tô Văn Trường

...Về lĩnh vực nợ công, nhiều đại biểu Quốc hội còn tranh luận thế nào là nợ công và ngưỡng an toàn?  Tìm đọc Nghị định của Chính phủ về nợ công ban hành tháng 7/2010 nhưng trớ trêu, không rõ định nghĩa nợ công là gì?! Theo chúng tôi hiểu, nợ công bắt buộc phải gồm nợ của doanh nghiệp nhà nước, theo định nghĩa của SNA. Độ an toàn về nợ công của nước ta còn nhiều tranh cãi, khách quan mà nhận xét chưa đủ cơ sở để nói nó vượt hay chưa vượt ngưỡng an toàn nhưng phải báo động đỏ vì nó tăng nhanh, lãi suất vay cao nên rất đáng lo ngại. Chúng ta không thể chỉ nhìn tỷ lệ nợ công để đánh giá mà phải nhìn vào bản chất những vấn đề sau:

1. Tỷ lệ nợ công trên GDP

2. Tỷ lệ này đang tăng hay giảm? tăng nhanh hay chậm?

3. Tăng vì sao? Vì thiếu hụt ngân sách thường xuyên hay vì tăng đầu tư?

4. Nếu tăng đầu tư thì vào đâu?

Người dân dễ nhận thấy ở nước ta : Tỷ lệ nợ công tăng rất nhanh. Lý do là vì muốn đạt tốc độ phát triển cao nên đầu tư văng mạng, dàn trải, không trọng điểm, đặc biệt là vào các tập đoàn, tổng công ty không có sức cạnh tranh.  Đầu tư tăng nhanh mà năng suất ngày càng giảm (ICOR tăng) và chất lượng thấp. Đầu tư kiểu này chỉ là "lỗ hổng" cho sự tham nhũng. Đầu tư không nhằm tăng khả năng sản xuất, hay tạo ra việc làm mà chủ yếu nhằm vào nhập máy móc lỗi thời từ Trung Quốc, do đó,  mà càng đầu tư thì càng tăng mức nhập siêu. Cần thấy là Trung Quốc khôn ngoan hơn chúng ta rất nhiều, họ biết nhập kỹ thuật để tạo ra máy móc còn Việt Nam thì nhập cả máy, lẫn nguyên liệu để làm hàng tiêu dùng (phần không nhỏ là dùng trong nước). Do đó mà nhập khẩu luôn cao hơn xuất khẩu.

Tình trạng sản xuất phụ thuộc vào nhập khẩu máy móc và nguyên liệu (có chuyên gia gọi đúng tên là nền kinh tế gia công) nên hạ giá đồng Việt Nam không giúp nhiều cho việc làm tăng xuất khẩu, giảm nhập khẩu. Cho nên muốn giải quyết nợ nước ngoài này thì phải chuyển đổi cơ cấu đầu tư. Ngay Vinashin cũng là một loại sản xuất gia công không hơn không kém, lại còn tham lam  đẩy đầu tư ra mọi hướng để làm giầu cho bản thân gia đình và nhóm lợi ích  (đất đai, ngân hàng, bảo hiểm, vận tải, chứng khoán, nhà máy thép...) thay vì đầu tư làm chủ công nghiệp đóng tầu và công nghệ phù trợ, nếu không phá sản mới là lạ!

 Chúng tôi rất quan tâm thông tin Chính phủ vừa trình Quốc hội: Cụ thể, tính đến 30.6.2010, vốn chủ sở hữu của các tập đoàn, tổng công ty là 572.582 tỉ đồng, tăng thêm khoảng 3,8% so với thực hiện năm 2009. Giá trị tổng tài sản là 1.518.999 tỉ đồng, tăng khoảng 4,8% so với năm trước. Trong khi đó, nợ phải trả của các tập đoàn, tổng công ty năm 2009 là 813.435 tỉ đồng.

Như vậy, vốn chủ sở hữu các tập đoàn khoảng 30 tỷ$; tổng giá trị tài sản (kể cả vốn vay) có thể tới hơn 70 tỷ$. Nhưng nợ phải trả lên tới hơn 40 tỷ$ (ngang 40% GDP). Nhưng cũng thấy, vay nợ của các tập đoàn Tổng công ty lớn gấp gần 10 lần VINASHIN. (GS Nguyễn Quang Thái bình luận thành ra, nỗi đau này không của riêng ai. TÌNH TRẠNG VAY NỢ NÀY QUÁ BÊ BỐI, PHẢI KHẨN TRƯƠNG XEM XÉT, KHÔNG THỂ CHO QUA TÙY TIỆN.)

Đến hết tháng 6 năm nay, doanh thu của các tập đoàn, tổng công ty đạt 732.761 tỉ đồng, bằng 58,6% kế hoạch năm 2010. Lợi nhuận đạt 43.865 tỉ đồng, bằng 51% kế hoạch năm 2010. Tổng nộp ngân sách năm 2009 của các tập đoàn, tổng công ty đạt 189.467 tỉ đồng, 6 tháng đầu năm nay là 97.671 tỉ đồng, bằng 58,2% kế hoạch năm. LỢI NHUẬN HƠN 2 TỶ$/NĂM, NGHĨA LÀ VỚI NỢ HIỆN NAY MÀ DÙNG LỢI NHUẬN ĐỂ TRẢ THÌ CẦN 20 NĂM KHÔNG LÀM GÌ KHÁC !

 Chúng tôi, dựa trên số liệu trên, phân tích nhanh thấy :

1. Lãi 2 tỷ USD trên số vốn bỏ ra là $30 tỷ là có tỷ lệ lợi nhuận 6,6%. Như vậy lãi suất này thấp hơn là bỏ tiền vào ngân hàng, hiện nay là 11%, tức là chẳng làm gì vẫn còn thu lãi nhiều hơn hoạt động của các tập đoàn và tổng công ty!???. Lãi suất 6,6% cũng thấp hơn lạm phát hiện nay (8%) như vậy là không bảo toàn được vốn.

2. Nếu trừ đi phần lời của Tổng công ty dầu khí, là cơ quan chỉ múc tài nguyên có sẵn đem bán thì tình trạng đất nước còn tệ hơn rất nhiều.

3. Cần chú ý là rất nhiều số liệu được đưa ra có thể cũng là số liệu ma như Vinashin. Thử hỏi chúng ta có thể tin được các cơ quan kiểm tra trung ương đã nhiều lần thanh tra Vinashin mà không phát hiện ra điều gì không? Vì sao cơ quan kiểm toán độc lập của Quốc hội không thực hiện vai trò trách nhiệm của mình? Các nước phát triển, Quốc hội chỉ tin vào số liệu do chính cơ quan kiểm toán độc lập của mình thực hiện để đối chiếu so sánh với kết quả của bên chính phủ. Ví dụ như ở Mỹ thì có cơ quan GAO (General Accountability Office) của Quốc hội Mỹ (http://www.gao.gov/)   

Mong sao các chuyên gia kinh tế bỏ công thu thập nhiều tài liệu và lên mô hình phân tích để thấy được thực trạng của đất nước đề ra các giải pháp, hiến kế với nhà nước. Mặt khác người dân cũng mong muốn đại hội Đảng lần thứ XI và Quốc hội khóa 2011- 2015 thực sự tìm được một số vị lãnh đạo sẵn sàng biết nghe và mọi người đều làm vì một mục đích là phát triển đất nước. Nếu mà vì cơ cấu, cơ chế, hay lý do nào đó, chỉ tuyển chọn những người "cánh hẩu" với nhau, thì người dân lại được chứng kiến những bộ mặt hãnh tiến, nói năng bặm trợn, hành động liều lĩnh, kiếm mọi cách để vay nợ, tiêu tiền thì đúng là họa cho đất nước. Trong bối cảnh đó, không thấy có khả năng hợp tác giữa trí thức và những người lãnh đạo. Vì đất nước mà phản biện đã là may rồi. Vì phản biện mà họ sợ không làm bậy là tốt rồi.

Đóng góp ý kiến về bài viết này